Gotovo da nijedna nogometna momčad koja drži do sebe nije izašla na teren bez pratnje Ennija Morriconea, držeći za ruke klince poput dobrih tatica koji vode svoje sinove i kćeri u šetnju, od »Bilo jednom u Americi« do »Bilo jednom na Divljem zapadu«. U savršenoj fuziji srca i uma, garniranoj njegovim bezvremenskim partiturama koje združuju romantizam i lirizam. Jer, Morricone je bio i ostao veliki čarobnjak zvuka, u savršenom spoju okarine i slapsticka, sa i bez zvižduka. U razornim rifovima električne gitare i raskošnim simfonijskim orkestracijama.

U stvarnosti, Morricone je bio trubač, ili »trombista« kako je sebe volio nazivati, koristeći instrument koji priziva milje limene glazbe. U uzdahu vjetra i otkucajima kazaljki na satu, na gotovo danteovskoj prašnjavoj granici, na kojoj zvuci slobodno izlaze iz filmskog platna, iako nikad ne znamo gdje će oni završiti. U onom fatalnom zvižduku koji nas progoni vječno. Poput njegove »dolarske« suradnje s velikim Sergiom Leoneom (»Za šaku dolara«, »Za dolar više«).

Riječko Art-kino ispisuje tijekom kolovoza hommage tom velikom umjetniku s četiri filma na relaciji Morricone-Leone, koji su srušili barijeru između originalne filmske glazbe i soundtracka. Jer, upravo je Morriconeova »tromba« ta koja priziva nevjerojatne melodijske i improvizacijske inovacije. Zato nije ni čudo da je Morricone toliko obožavao velikog »pistolera« jazza Djanga Reinhardta i njegovu gitaru. Zato je Morricone postao 2.574 zvijezda holivudskog Hall of Famea, s Tarantinom kao nekom vrstom majstora ceremonije. Jer, Morricone ima veliku armadu fanova, od Johna Zorna pa nadalje. Njegov zvuk postaje neka vrsta privatnog i gotovo subjektivnog entiteta. Njegova glazba gotovo je nezamisliva bez vremenskog i prostornog iskustva.

Distanca od Hollywooda

Jedini talijanski skladatelj koji baštini Morriconeovu tradiciju je Teho Teardo (prisjećamo se njegova zagrebačkog nastupa s Blixom Bargeldom u Pogonu kulture), koji je surađivao s Paolom Sorrentinom (šifra: »Il divo«) i Ivonom Jukom (šifra: »Ti mene nosiš«). Jer, kad bismo parafrazirali velikog Emilija Salgarija i melankoliju njegovih avantura, ostaje tek onaj »Ci rivediamo nel lontano West«. U onom vječnom i kontinuiranom zvižduku, koji je holivudska filmska industrija nagradila tek 2007. s Oscarom za životno djelo, da bi 2016.

Morricone osvojio Oscara za glazbu u Tarantinovoj »Mrskoj osmorki«. Iako ga je Hollywood nagradio prekasno, kao da je prespavao njegovu suradnju s Leoneom. No, Morricone je oduvijek zadržao određenu distancu od tog istog Hollywooda, emotivno vezan za talijansku kinematografiju. Čak je i pristojno odbio naučiti engleski, što za njega nije nikakav hendikep.

Jer, Morricone je oduvijek promatrao sebe kao skladatelja čiji je filmski rad bio tek dio njegove umjetničke karijere (prisjetimo se njegova dirigentskog rada u milanskoj Scali i orkestru rimske Opere, ali i Brazilskom nacionalnom orkestru). Od 1964. do 1980. surađivao je kao kompozitor i trubač u rimskoj eksperimentalnoj »Gruppo di Improvvisazione di Nuova Consonanza«. No, iako je u bogatoj karijeri napisao preko 500 filmskih partitura, Morricone ne želi da ga pamtimo isključivo po filmskom radu (»Neki ljudi misle da sam cijeli život pisao glazbu za film, što nije točno«). Čak i kad njegovi biografski podaci navode da je upisao prestižni rimski Conservatorio di Santa Cecilia kao 12-godišnji dječak.

Klimaktični otkucaji

Velikog Sergia Leonea upoznao je još u osnovnoj školi kad je imao 8 godina. Iako je njihova profesionalna suradnja započela tek 25 godina kasnije (šifra: »Za šaku dolara«). Upravo je Leone bio taj koji je izgradio Eastwoodov mit. Kasnije će priznati da ga je »karikaturalna priroda Leoneovih junaka inspirirala za sve one neobične zvukove«, od urlika kojota iz seminalnog »Dobar, loš, zao«, do klimaktičnih otkucaja kazaljki u »Za dolar više«.

Iako se Morriconeove partiture u »Bilo jednom na Divljem zapadu« mogu promatrati kao autonomna špageti opera u eksploziji epskih tema. Doduše, njegovo druženje s Leoneom nepravedno zanemaruje neke druge velike Morriconeove suradnje, poput one s Gillom Pontecorvom (»Bitka za Alžir«) i Pasolinijem (»Salo ili 120 dana Sodome«), ali i partiture za crowdpleasere poput Tornatoreova »Kina Raj«, te Malickove epske »Dane raja«.

Ipak, najveći Morriconeov fan ostaje Tarantino. Zato nije ni čudo da se Tarantino referira na Morriconea u »Kill Bill Vol.1«. Kao što se Morricone odužio Tarantinu uručivši mu 2013. nagradu za životno djelo u sklopu Roma Film Festivala. No taj isti Morricone skladao je i pop hitove Mireille Mathieu, Francoise Hardy, Paula Anke i Demisa Roussosa, ali i Pet Shop Boysa, za koje supotpisuje song »It Couldn’ t Happen Here«. Iako ćemo ga pamtiti po onom famoznom Salgarijevu »Da tempo accarezzavo un sogno!«. U snu od špageti vesterna koji će nas proganjati vječno.