RIJEKA – Nakon što je »Parazit« Bonga Joon-hoa lani osvojio hrpu Oscara, korejski film prometnuo se u veliki hajp. Doduše, u nominacijama za Zlatne globuse »Minari« Leeja Isaaca Chunga bio je konzervativno nominiran samo u kategoriji najboljeg stranog filma, koju je i osvojio, nakon što je na lanjskom Sundanceu njegovu autoru dodijeljena Velika nagrada žirija u dramskoj kategoriji. Da bi paradoks bio veći, Chung je za razliku od Bonga rođen u Denveru u obitelji korejskih emigranata i studirao je biologiju na Yaleu, da bi se kasnije preorijentirao na filmsku umjetnost. Iako ga Zlatni globusi još uvijek percipiraju kao stranca.

Jer, da se Oscaru nije dogodio »Parazit«, korejski autorski film ostao bi vječno getoiziran na festivalskim marginama. Iako ga je u nas još na samom početku novog milenija promovirala agilna škvadra iz vukovarskog »Discoveryja«, s autorima poput Park Chan-wooka i Kim Ki-duka, koji tada nisu mogli ni sanjati Oscare jer su bili previše radikalni. Potom se u igru uključilo korejsko veleposlanstvo s već tradicionalnim Ciklusima korejskog filma u mreži naših nezavisnih kina, koji su u doba pandemije ponešto utihnuli, shvativši da korejski film ima u nas itekako vjerne i predane fanove, iako su sve donedavno mahom bili orijentirani na pirateriju i YouTube.

Poezija jednostavnosti

Doduše, Chung je postao miljenik festivalske publike davno prije Sundancea, kad je u kanskoj paralelnoj selekciji »Izvjestan pogled« prikazan njegov fini komad »Muniyurangabo«, koji s korejskim narativima nije imao nikakvih dodirnih točaka jer se bavi genocidom u Ruandi, s naturščicima koji govore lokalnim »kinyarwanda« jezikom. A autorovu kansku prošlost priziva i glumac Steven Yeun, kojem je Chung u »Minariju« dodijelio glavnu ulogu oca, jer ga se sjećamo po ulozi bogataša Bena u »Izgaranju« ekstraordinarnog Leeja Chang-donga. I »Izgaranje« je bilo korejski kandidat za Oscara, ali se nije našlo među nomininacijama, iako je to zaslužio puno više od razvikanog Bonga. I sam Yeun je poput Isaaca Chunga sin korejskih emigranata, rođen doduše u Seulu, da bi se s roditeljima nešto kasnije preselio u Kanadu (široj publici poznat je po ulozi Glenna Rheea u popularnoj TV seriji »The Walking Dead« aka »Živi mrtvaci«).

Već sam naslov Chungova komada igra na poeziju jednostavnosti, inkarniranu u gastronomiji. Riječ je o vrsti peršina koji se često koristi u korejskoj kuhinji, poznatom po njegovoj prilagodbi i otpornosti u bilo kojim uvjetima, pa i u onim najsurovijim, što autor koristi u metaforičkom diskursu. U fokusu je obitelj korejskih migranata koja se seli iz Kalifornije u bukolični ali surovi milje ruralnog Arkansasa, osposobivši zapušteni komad zemlje na kojem uzgajaju taj isti minari i prodaju ga korejskim obiteljima iz susjedstva. Iako Chung koketira s tipičnim »politically progressive« narativima, toliko dragim članovima oskarovske Akademije, »Minari« je krajnji antipod nervoznom »Parazitu« – smiren, suzdržan, strpljiv i gotovo došaptan.

Autobiografski elementi

Riječ je dakle o krajnje osobnom isčitavanju »američkog sna«. Zato je Chungov film prepun autobiografskih elemenata, prizivajući autorovo djetinjstvo i sve njegove integracije. Iako film krade lik bake Soon-ja koja »miriše na Koreju« (iznimna Youn Yuh-jung, koje se prisjećamo iz Im Sang-soove »Sluškinje«), ali i onih suptilnih obiteljskih štoseva (»Američka djeca ne vole dijeliti sobu«, zaključit će baka. »Ali on nije takav, on je korejski dječak«, brani ga majka). Iako se druga polovina filma približava tipičnim »amerindie« narativima čiji suzni kanonski klimaks podrazumijeva vađenje maramica. S likom Jacoba, koji tvrdoglavo emanira autorovu duhovnost, s povremenim izletom u religijski folklor. Jer, možda je sjeme minarija biološko. Ali njegova je berba, nažalost, industrijska. Možda se sve naposlijetku svodi na reaganovski savjet bankara, koji junaku nudi zajam – »Danas u poljoprivredi moraš igrati na veliko ili se možeš vratiti doma«. Premda taj isti dom u Chunga nije komad zemlje/tla, niti pripadnost određenoj (etničkoj) komuni, već ono što značimo jedni drugima.