Tijekom Prvog svjetskog rata, zbog velikog broja potopljenih trgovačkih brodova, engleska vlada dala je znatna ovlaštenja organu kojeg je utemeljila ad hoc 1916. godine imena – The Shipping Controller koji je trebao je izgraditi nove brodove.

Taj tip brodova, »standard« trebao je zadovoljiti neke uvjete: niska cijena, iste osobine, standardizacija korištenih materijala. Svi ti brodovi, tipa »standard« imali su u imenu – War.

Naručeno ih je 821 (isključeni oni izgrađeni u SAD) od kojih 416 je isporučeno The Shipping Controller, 279 je prodano stranim brodarima, a gradnja ostalih otkazana je završetkom rata. Samo ih je 14 stradalo u Prvom svjetskom ratu, a veliki dio je potopljen u Drugom svjetskom ratu. Neki od tih brodova završili su u flotama naših brodara.

U floti Jugolinije

»War Beetle« izgrađen je 1918. godine u brodogradilištu Workman, Clark & Co. Ltd. u Belfastu. Porinuće je obavljeno desetog rujna, a isporučen je The Shipping Controller – tri dana kasnije. Brod je dat na upravljanje društvu Bickett & Co. iz Londona.

Sljedeće 1919. godine prodan je belgijskom brodaru Lloyd Royal Belge S.A. iz Antwerpena koja mu daje ime »Eglantier«. Od 1930. taj brodar mijenja ime u Cie Maritime Belge, a devet godina kasnije postaje »Sreća« u floti Jugoslavenske slobodne plovidbe, Sušak.

Tijekom Drugog svjetskog rata plovi u savezničkim konvojima, a 1944. godine dok se nalazio u doku u Liverpoolu vrata doka su popustila i nalet vode oštetio je pramac i krmu. Neposredno nakon kraja rata doplovio je u Jugoslaviju gdje je konfisciran i nacionaliziran, dobio je ime »Kornat« te dodijeljen Jugoslavenskoj slobodnoj plovidbi, Sušak, 1947/48. potpuno je obnovljen u brodogradilištu »Viktor Lenac«, a 1950. ušao je u flotu riječke Jugolinije.

Brod »Kornat«

Decentralizacijom, od 1956. godine plovi za slovensku Splošnu plovbu koja ga već 1957. prodaje Phoebusu D. Kyprianou iz Beiruta koji mu daje ime – »Cheikh Marcel«. Pod tim imenom 5. lipnja 1963. parobrod je doplovio na rezanje u japansku Osaku.

»War Citadel« izgrađen je u 1918. godine u brodogradilištu Northcumberland SB Co Ltd u Howdonu za The Shipping Controller. Godine 1920. prodan je grčkom brodovlasniku E.E. Ambateiosu iz Argostolija koji mu daje ime »Efstathios«, a četiri godine kasnije postaje »Marija Petrinović« (Jugoslavenska-Amerikanska plovidba a.d, Split, od 1928 Jugoslavenski LLoyd d.d.,Split).

Za vrijeme Drugog svjetskog rata plovi u savezničkim konvojima. Nakon rata je nacionaliziran te postaje Gorica (Jugoslavenska slobodna plovidba, Sušak), a od 1950. je u floti Jugolinije.

Brod »Gorica«

Dekretom beogradske vlade 1956. dodijeljen je Splošnoj plovidbi iz Pirana, a iste godine je prodan grčkom brodovlasniku Phoebusu D. Kyprianou te postaje Cheik Boutros. U japansko rezalište u Osaku doplovio je 24. srpnja 1959 godine.

»War Hind« izgrađen je 1918. godine u brodogradilištu Short Bros Ltd. u Sunderlandu/Pallion (man. Sir. R. Ropner & Co. Ltd., London); 1919. »Grecian Prince«; 1924. »Savannah«; 1926. »Nevesinje« (Atlantska plovidba Ivo Račić a.d., Dubrovnik); 1930. »Coquimbo«; 1932. »Valparaiso«; 1935. »Princ Pavle« (Ant. Babarović, Milna); 1942. »Franka« – plovi u savezničkim konvojima i preživio je tragediju 18 brodova.

Brod »Kordun«, ranije »Franka«

Tragedija se dogodila jedne siječanjske noći početkom 1943. godine. Parobrod »Franka«, na kojem je prvi časnik bio kap. Svetozar Ratković iz Orahovca, plovio je u sastavu velikog konvoja od 120 brodova preko sjevernog Atlantika, iz Amerike u Englesku.

Konvoj je bio sastavljen od dvije grupe brodova: prva, veća isplovila je iz New Yorka, a pridružila joj se druga, manja koja je krenula iz Halifaxa (Kanada). »Franka« je bio u prvoj grupi koja je isplovila na Badnjak.

Kobna noć

Upravo u ponoć te kobne noći, tzv. pasje straže, koji su preuzeli Ratković i drugi časnik Zdravko Bota, dok su zapovjednik i treći otišli na počinak, desio se napad njemačkih podmornica. Ratković je motrio na krilu mosta, a kad je osjetio potmuli udar, pozvao je Botu iz navigacijske kabine: eskortne korvete su počele bacati dubinske bombe, brodovi su signalizirali da počinju tonuti.

Po naređenju komodora, svi brodovi u konvoju počeli su izbacivati bijele svjetleće rakete s padobranima… Brodovi su tonuli, a deseci brodolomaca su plivali. Ratković je morao na svoje mjesto u slučaju uzbune: bio je rukovoditelj na platformi krmenog protupodmorničkog topa s naređenjem da puca bez obzira da li će oštetiti vlastite brodove…

»Franka« se nalazila u trećoj liniji konvoja s lijeve strane i imao broj 33 u rasporedu. Dok je 18 brodova pogođeno i potopljena, »Franka« i ostalim brodovima naše zastave nije se dogodilo – ništa. Nakon nekoliko dana konvoj je stigao u zaštićenu uvalu zapadne obale Škotske gdje se konvoj raspustio.

»Franka« je otplovila za London gdje je ostala više od mjesec dana. Preživjeli su dva teška bombardiranja. Zanimljivo je da se Ratković, 13. veljače 1946. nalazio na parobrodu »Vis« koji je naišao na minu kod Rapca.

»Franka« je plovila u britanskom zakupu od drugog svibnja 1941. do osmog travnja 1946. godine kada je nacionaliziran i dodijeljen Jugoslavenskoj slobodnoj plovidbi, Sušak kao – »Kordun«, a u flotu Jugolinije ulazi u lipnju 1949. Decentralizacijom flote, 1956. godine dodijeljen je kotorskoj Jugooceaniji. U rezalište Homg Kong prispio je 30. listopada 1959. godine.

»War Lily« dovršen je 1918. godine kao »Trematon« (Hain S.S. Co. Ltd., St. Ives) u brodogradilištu D.& W. Henderson & Co. Ltd., u Glasgowu/Meadowside;1937. »Jurko Topić« (Slobodna plovidba Topić, Sušak); 1946. konfisciran i nacionaliziran postaje »Korenica« (Jugoslavenska slobodna plovidba, Sušak); 1949. Jugolinija; 1956. Atlantska plovidba, Dubrovnik). Četvrtog svibnja 1960. uplovljava u Osaku za rezanje.

Brod »Trematon«

Ostali

»War Diadem« dovršen je kao »Panagis« (N.E. Ambatielos, Argostoli) 1919. u brodogradilištu Shanghai Dock & Eng. Co.Ltd., u Šangaju; 1924. »European«; 1927. »Makala«; 1938. »Giovanni Boccacio (Tirrenia S.A. di Navigazione, Fiume); 1943. u njemačkim rukama; 19/11/1943. torpediran od »HMS Sickle« u Gulf of Salamina, nasukan, potpuni konstruktivni gubitak.

Brod »War Diadem«

»War Breaker« (man. J. Black & Co.,London) izgrađen je 1918. u brodogradilištu Lloyd Royal Belge (GB) Ltd, Glasgow/Jordanvale yard; 1919. »Tongrier«, 1926. »Mampoko«; 1934. »Alfredo Oriani« (Adria, S.A. di Navigazione, Fiume); 1937. Tirrenia, S.A. di Navigazione,Fiume: 13/9/1941. potonuo kod Bengazi (bombardiran dva dana ranije).

»War Ripple« dovršen je kao »Rogier« (Lloyd Royal Belge S.A., Antwerp) 1919. u brodogradilištu Lloyd Royal Belge (GB) Ltd., Glasgow/Jordanvale yard;1926. »Maringa«; 1934. »Foscolo« (Adria, S.A. di Navigazione Marittima, Fiume); 1937. Tirrenia, S.A. di Navigazione, Fiume:15/5/1940. potopljen od njemačkih zrakoplova kod Zeebruge (Italija još nije bila u ratu).

»War Zenith« dovršen je kao »Tunisier« (Lloyd Royal Belge S.A., Antwerpen) 1919. godine u brodogradilištu Lloyd Royal Belge (GB) Ltd., Glasgow/Jordanvale Yard.

Od 1932 mijenja ime u »Boccaccio« (Adria, S.A. di navigazione Marittima, Fiume); 1937 Tirrenia, S.A. di Navigazione, Fiume. Brod je potonuo nakon eksplozije 18. studenog 1937. godine 29 milja od Bresta u plovidbi Hamburg – Antwerpen s teretom bakra i čelika.

»War Cedar« dovršen je kao »Beechpark« (Denholm Shipping Co., Greenock) 1919. u brodogradilištu Greenock & Grangemouth Dockyard Co, Greenock/Cartsdyke Mid; 1937. »Gery-Bryn«; 1938. »Orao« (Jugoslavenska plovidba d.d.,Sušak); 12/10/1940. torpediran, granatiran i potopljen od talijanske podmornice »Enrico Tazzolli«.

»War Chateau« dovršen je kao »Erle« (Arentz Rederi, Larvik) 1920. u brodogradilištu Northcumberland SB Co. Ltd., Howdon; 1927. »Zrinski« (Jugoslavensko Amerikanska plovidba, Split); 1928. Jugoslavenski Lloyd, Split; 1940. »Ashcrest« (Crest Shipping Co., London); 8/12/1940 potopljen od »U-150«.

Pomorske nesreće

»War Rock«, dovršen kao »Syrian Prince«; 1936. »Welsh Prince«,1936. »Dea Mazzella«; od 9/1943. u njemačkim rukama; 30/9/1943. granatiran od partizana južno od Šibenika 4. listopada1943. Podrtinu je potopila poljska podmornica »Sokol«

»War Branch«, dovršen kao »Lake Fernwood« (US Shipping Board); 1923. »Virginia Despatch«; 1935. »Mercurio« (S.A. Sbarchi, Imbarchi e Trasporti, Roma), a od rujna 1943. u njemačkim rukama te je 27. rujna 1944. potopljen kod Istre, a 1949. podrtina je izvađena i izrezana

»War Lynx«, dovršen »Dacre Castle« (Lancashire Shipping Co. Ltd., Liverpool) 1919. u brodogradilištu Swan, Hunter & Wigham Richardson Ltd. u Wallsendu; 1937. »Cefn-y-Bryn«; 1938. »Kobac« (Jugoslavenska plovidba d.d.,Sušak);1938: »Lika« (Prekomorska plovidba, Sušak); 1939. »Milcrest« (Crest Shipping Co., London) koji je 7. listopada 1942. potonuo nakon sudara s »Empire Lightning« 80 milja od Dartmoutha.

»War Fantail« (man. Lang & Fulton Ltd.) izgrađen je 1918 godine u brodogradilištu Robet Duncan & Co. u Port Glasgowu/East yard, a 1919. postaje »Nilemede«, 1924 »Harmattan«; 1928 »Dany Bryn«. Godine 1931. postaje »Jadran« (Jadran brodarsko d.d., Bakar),1933. »Arafat«, 1936. »Fotini Carras«, a 7. lipnja 1939. nasukan je na South Bellona Reefs s teretom kromove rudače.

»War Severn«, coaster, dovršen kao »Allie« (Stone & Rolfe, Llanelly) 1919. u brodogradilištu Forth SB & Eng. Co. Ltd. (Jeffrey’s), Alloa postaje 1931. »Trsat« (Kvarner brodarsko d.d.,Sušak), a 1941. kao MOWT, sudjeluje u evakuaciji iz Dunkerquea. Bombardiran je i potopljen kod Kinneard Head u plovidbi Reykjavik-Hull s teretom ribe 7. rujna 1941.

»War Tay«, coaster, dovršen kao »Lombardier« (Lloyd Royal Belge S.A., Antwerp) 1919. u brodogradilištu Lloyd Royal Belge (GB) Ltd, Glasgow/Jordanvale yard; 1923. »Chiswick Manor«; 1934. »Kobac« (Jugoslavenska plovidba d.d.,Sušak); 1936. »Anton« (Anton Babarović, Milna); 1941. »Sant’Antonio« (Ita); 1941. »L8« (Regia Marina), a 23. lipnja 1942. torpediran od »HMS Thrasher« u plovidbi Tripoli-Bengazi.

»War Lemon«, dovršen kao »Coatsworth« (Robert Stanley Shipping Co. Ltd., Newcastle) 1919. u brodogradilištu Dunlop, Bremner & Co. Ltd., Port Glasgow,Inch Yard;1938. »Dinarić« (Kvarner brodarsko d.d.,Bakar);1941. MOWT (man. Stone & Rolfe), a 6. srpnja 1942. torpediran od »U-132« u St. Lawrence River.

Brod »Coatsworth«

»War Perch« (man. J. Westoll, Sunderland) izgrađen 1918. u brodogradilištu Bartram & Sons, Sunderland/South Dock) postaje 1919. »Trojan Prince« (Prince Line, Newcastle), zatim 1924. »Hoosac«, a 1926. »Nemanja« (Atlantska plovidba Ivo Račić, Dubrovnik) koji je 8. travnja 1942. torpediran od »U-84« u plovidbi Macoris-Halifax-UK.

Izrezani

* »War Paris«, dovršen kao »Otira« (Shae, Savill & Albio Line, Southampton), izgrađen 1919. u brodogradilištu Harland &Wolff Ltd. u Belfastu; 1937. izrezan u Puli

* »War Rajput«, tanker, Shipping Controller/British Tanker Co., izgrađen 1918. u brodogradilištu Armstrong,Whitworth & Co. Ltd., Low Walker;1920. Anglo-Saxon Petroleum Co., London;1922. »Conia«; 1925. »Athelbeach«;1930. »Realf« (Odd Berg, Oslo);1936. »Athelmere (United Molasses Co);1951. »Alexandros« (Mageolia Naviera S.A.,Panama);1959. Myrrinella Naviera,Panama; 15. ožujka 1964. izrezan u Splitu

Brod »Alexandros«