Dok HRT nudi masama osjećaj donedavno stigmatizirane nostalgije za jugoslavenskim šezdesetima (»Dnevnik velikog Perice«) i osamdesetima (»Crno-bijeli svijet«), krcate citatima i referencama, srpska televizija u panici bježi od SFRJ, tražeći utjehu u eri Karađorđevića, s TV serijama poput »Aleksandra od Jugoslavije«, u histeriji nacionalističke propagande.

Srbija kao da ne želi sudjelovati na benignom regionalnom buvljaku nostalgije koji nude vinile iz jugoslavenskih boljih šlagerskih i novovalnih vremena, njihove evergreene i rockere. S izuzecima poput »Robne kuće«, posvećene onima koji su stvarali »lepšu stranu historije«, iako njeni kreatori prevode nostalgiju sintagmom »kolektivne povijesti«. Iako je RTS ovih dana učinio veliki iskorak, prebacivši se s Nemanjića i Karađorđevića na dinastiju Milošević-Marković.

Sretna vremena

Riječ je o razvikanoj TV seriji »Porodica« u režiji Bojana Vuletića, koja bi se bez problema mogla preimenovati u »Hitler: Konačni pad«, fokusirana na hapšenje i posljednje dane srpskog Führera, njegove strave i nemire u vili »Mir«. Jer, ono što je za Hitlera bio berlinski bunker u koji uranja redatelj Oliver Hirschbiegel, to je za srpskog satrapa Slobodana Miloševića bila vila »Mir« na Dedinju. Poput Brune Ganza koji u Hirschbiegelovu »Untergangu« više imitira nego portretira Hitlera, tako i iznimni Bojan Isaković pokušava ubrizgati liku Slobodana Miloševića dostatnu dozu autentičnosti u tvoje-lice-zvuči-poznato maniri. Da bi paradoks bio veći, ovo je nakon portreta generala Ratka Mladića u filmu »Quo vadis, Aida?« Jasmile Žbanić, već drugi Isakovićev potret zaredom u odjeći jedne monstruozne političke figure s »ovih prostora«, protiv koje je podignuta haška optužnica.

Jer, dok u feelgood prosedeu »Crno-bijelog svijeta« imamo cameo imitacije novovalnih i inih ikona poput Gopca, Dražena Petrovića i mladog Gibonnija, Isakovićeva imitacija Miloševića u feelbad »Porodici« daleko je ambicioznija i mračnija. To se odnosi i na lik njegove supruge Mirjane Marković koju portretira jednako autentična Mirjana Karanović kao paranoidna inkarnacija srpske Lady Macbeth, uvjerena u mužev grandeur. Upravo je za nju rezervirana najmonstruoznija rečenica serije (»Volela bih da se opet vrate sretna vremena. Da se vrate ‘91. ili ‘92.«). No, dok su Karanović i Isaković naprosto maestralni, iako donekle ograničeni slabašnim scenarijem, to se ne bi moglo reći za dobar dio preostale glumačke ekipe. Barem onaj dio čije uloge (nehotično) graniče s komikom, srljajući u parodijsku zamku. Naročito likovi Zorana Đinđića (Uliks Fehmiu) i Vojislava Koštunice (Svetozar Cvetković), ali i »vojnika države« Milorada Ulemeka Legije (Vuk Kostić), koji ulazi u zgradu vlade uz pozdrav »Pomaže Bog!«

Jer, »Porodica« podastire dva lica Slobodana Miloševića. S jedne strane imamo njegov politički horor koji je za sobom ostavio. Druga strana je ona koju inkarnira njegova »porodica«, ne samo njegov najintimniji obiteljski krug, već i njegova najuža stranačka sljedba, svodeći ga na Mit. Zato njegova kći Marija (Tijana Marković) biva zgrožena očevom odlukom da pristane na predaju, nagovarajući ga na suicid. S druge strane, pragmatični Đinđić zna da bi njegovo prisilno privođenje razultiralo masakrom, pa nova vlada šalje mlađahnog Čedu Jovanovića da pregovara s Miloševićem i nagovori ga na predaju, oslovljavajući ga s »predsedniče«, kao da preuzima ulogu civiliziranog taoca njegove tiranije.

Anine suze

I dok je naša prijestolnička štampa popratila Vuletićev ultraambiciozni projekt hvalospjevima (Jurica Pavičić ga je proglasio »najupečatljivijom TV serijom proizvedenom u bivšoj Jugoslaviji nakon 1990.«), ona srpska bila je ponešto rezerviranija. Tako je Saša Ilić na portalu »Peščanik« opisuje kao »farsični sunovrat«. Možda je najveći problem u autorovu odabiru već pomalo izlizanog formata dokufikcije, kolebajući se između igranofilmskog i dokumentarnog. Iako je uvodni prolog s footageom iz ere SFRJ, garniran simboličnim songom Milana Mladenovića (šifra: »Crv«), naprosto sjajan, nagovješćujući neku morbidnu prijetnju. Jer, za razliku od Vuletića koji koristi EKV u puno žešćem diskursu, Kulenović rabi njegov bend u šestoj epizodi zadnje sezone »Crno-bijelog svijeta« tek kao beskrvnu partijanersku kulisu (šifra: »Zaboravi ovaj grad«).

Zato ćemo »Porodicu« prvenstveno pamtiti po fiktivnom liku Miloševićeve nove sluškinje Ane (Jana Bjelica), koja je 1995.u koloni napustila Knin, životareći s ocem udovcem u nekoliko kvadrata beogradskog hotela Bristol, prenamijenjenim u prognanički smještaj. Dok izvan kadra dopire Miloševićev monolog u ambijentu zatvorenog bazena njegova dedinjskog »bunkera«, u kojem se hvali kako je sačuvao suverenu Srbiju i zbrinuo prognanike, kamera promara Anine suzne oči. U tim suzama sublimiran je sav horor Miloševićeva pervertiranog režima.