SAN SEBASTIAN – Žiri 72. Međunarodnog filmskog festivala u San Sebastianu donio je pomalo neočekivane, no istovremeno dobre i zanimljive odluke koje (još jednom) pokazuju da se europski filmski festivali odmiču od tradicionalnih stavova i otvaraju prema svim oblicima filmskog izražavanja, autorskih tendencija i žanrovskih obrazaca. Na ovogodišnjem Berlinaleu trijumfirao je, doduše potpuno nezasluženo, dokumentarac »Dahomey« u režiji Mati Diop. Nagrada žirija pripala je francuskoj znanstveno-fantastičnoj komediji »Imperij« Bruna Dumonta, dok je Srebrnog medvjeda za izvanredan umjetnički dojam dobila austrijska horor drama »Vražja kupelj«. U Cannesu je Zlatnu palmu osvojila američka slapstick komedija »Anora« u režiji Seana Bakera, Nagradu žirija krimi-mjuzikl »Emilia Perez« Jacquesa Audiarda, dok je francuska filmašica Coralie Fargeat nagrađena za najbolji scenarij za šokantni body horor »Supstanca«.

Trijumf dokumentarca

I u San Sebastianu trijumfirao je dokumentarac: Zlatnu školjku za najbolji film osvojila je španjolsko-francusko-portugalska koprodukcija »Poslijepodneva samoće«, koju potpisuje katalonski filmaš Albert Serra. Dokumentarci i igrani filmovi u istoj konkurenciji vječno je pitanje, no »Poslijepodneva samoće« potvrđuju da je to (ponekad) itekako opravdano jer radi se o zanatski perfektno upakiranom filmu, izvrsno režiranom i vizualno barokno slikovitom koji se gleda poput nekog art house trilera. U fokusu filma je peruansko-španjolski borac s bikovima Andrés Roca Roy i njegova toreadorska »svakodnevica« koju redatelj koristi kao okvir za višeslojnu predstavu o disciplini, slavi i testosteronskom razmetanju koje izgleda spektakularno, iako je u svojoj osnovi potpuno besmisleno, neprimjereno i pogrešno. Redatelj to potpuno uspijeva koristeći najmoćnije oružje sedme umjetnosti: moć vizualnog uz, koliko je neophodno, verbalno.

Među »netradicionalne« pobjednike na velikim festivalima ugurao se i izvrstan horor »Naricanje« u režiji mladog španjolskog filmaša Pedra Martina-Calera koji je osvojio Srebrnu školjku za najboljeg redatelja. Priča prati tri mlade žene razdvojene desetljećima i kontinentima koje terorizira misteriozan stariji »muškarac« eterične pojave kojega mogu vidjeti isključivo na videosnimci. Iako se film može okarakterizirati kao elevated drama, pregršt je jezovitih prizora i majstorski stvorene nelagodne atmosfere kako bi se etiketirao (i) kao punokrvni horor.

Naslovi iz čitavog svijeta

Isto je priznanje ex aequo osvojila i Laura Carreira za svoj prvijenac »On Falling«, britansko-portugalsku socijalnu dramu o mladoj ženi koja radi u skladištu velikog logističkog centra. Film secira teme usamljenosti, dehumanizacije suvremenog društva, (be)smisla življenja zbog rada i traženja vlastitog mjesta pod ovom kapom nebeskom.

Nagrađeni filmovi i autori (s pravom) su više impresionirali žiri od mnogo poznatijih kolega s kojima su se borili u glavnom natjecateljskom programu kao što su Mike Leigh (socijalna drama »Hard Truths«), Joshua Oppenheimer (distopijski mjuzikl »The End«) i Edward Berger (vatikanska triler drama »Conclave«). Od dokazanih autora nagradom se okitio samo Francois Ozon za scenarij svoje vrlo dobre (melo)drame s elementima trilera smještene u idiličnu ruralnu Burgundiju »Kad jesen stigne«. Za sporednu je ulogu u Ozonovom filmu nagrađen i mladi francuski glumac Pierre Lottin, dok je za glavnu ulogu Srebrnu školjku dobila španjolska glumica Patricia López Arnaiz za obiteljsku dramu »Iskrice«. Posebnu nagradu žirija dobio je glumački ansambl američke drame »Posljednja plesačica« u režiji Gie Coppole koji između ostalih čine Pamela Anderson, Dave Bautista i Jamie Lee Curtis.

I 72. izdanje Međunarodnog filmskog festivala u San Sebastianu pokazalo je zašto se radi o velikom i značajnom festivalu. Pored bogatog filmskog i stručnog programa, izvrsne selekcije naslova iz čitavog svijeta te 5.000 akreditiranih gostiju u devet je dana festival pohodilo 160.000 gledatelja što je uistinu impresivno za grad u kojem živi manje od 200.000 tisuća stanovnika. Ove je godine festival ugostio i niz svjetski poznatih i relevantnih imena mađu kojima su bili i Monica Bellucci, Johnny Depp, Andrew Garfield, Isabelle Huppert, Lupita Nyong’o, Charlotte Rampling, Tilda Swinton, Javier Bardem i Cate Blanchett čije lice je i krasilo službeni plakat.