POMORSKA POVIJEST

DDR-ovci u domaćim flotama: “Baltik” je prvi izgrađen za Jugoliniju, rasparao je dno i potonuo za 20-tak minuta

Danilo Prestint

Posadu su spasili lokalni ribari i jedan tegljač



Iako je DDR nastao nakon Drugog svjetskog rata, Jugolinija je, kao ratnu reparaciju pri osnutku, 1947. godine, od Njemačke dobila parobrod »Malaga«, koji je izgrađen u brodogradilištu Neptunwerft Rostock Schiffswerft & Maschinenfabrik G.m.b.H., za poznatog njemačkog brodara Roberta M. Slomana Jr. Iz Hamburga. Jugolinija mu je dala ime – »Vis«, a 1969. godine, kao i mnogi drugi brodovi, završio je u floti Lošinjske plovidbe da bi već sljedeće godine završio u splitskom rezalištu. Imao je samo 3.150 tona nosivosti, a pogonio ga je parni stroj dvostruke ekspanzije uz pripomoć niskotlačne turbine od 1.177 kw brzinom od pristojnih 11 čvorova.


U floti Parobrodarskog društva Marović (Omišalj/Sušak) plovio je od 1931. do 1934. godine parobrod »Tivat« koji je izgrađen 1903. godine u brodogradilištu Neptun Werft A.G. u Rostocku kao Mimi Horn (H.C. Horn, Lubeck). Nakon Prvog svjetskog rata, 1919. godine, nalazimo ga u vlasništvu francuske vlade, a 1921. godine postaje »Maid of Crete« (Embiricos Line, London). Marović ga prodaje 1934. godine kada postaje »Trade« (Fenchurch S.S. Co. Ltd., London), a godinu dana kasnije prodan je i postao »Pasubio« (E. Milano & Co., Trieste). Kasnije, 1940. godine vlasnik je Angelo Parodi fu Bartolomeo iz Genove, a 16. veljače 1943. godine torpedirala ga je britanska podmornica HMS Unrivalled u plovidbi Crotone-Messina.


Jugolinija


Prvi brod izgrađen za riječku Jugoliniju u istočnonjemačkom brodogradilištu VEB Warnowwerft u Warnemundeu dobio je ime – »Baltik«. U flotu je ušao 1974. godine, ali je 23. travnja 1993. nakon izlaska iz luke Bandar Imam Khomeini u plovidbi za Dubaj rasparao dno na nepoznatom potonulom objektu i potonuo za dvadesetak minuta. Posadu su spasili lokalni ribari i jedan tegljač. Autor je imao priliku otići po brodolomce na aerodrom u Trstu autobusom. Među posadom bio je i susjed čiju je suprugu poštar dobro prestrašio: javio telefonom da ima telegram od Jugolinije, da je brod potonuo i da su svi članovi posade – stradali.




Stradao je i brod »Krasica« (Jugolinija) izgrađen u drugoj polovini 1977. godine: 7. listopada 1980. godine granatiran je i napušten od posade u luci Khorramshahru na rijeci Shatt-al-Arab tijekom Iračko-iranskog rata. Brod su preuzeli Iračani kao ratni plijen te je premješten – otegljen u Basru. U prosincu 1981. godine Jugolinija prepušta brod osiguravatelju te je 1990. prodan – postao je »Ethnos« (Emery Naviera S.A. iz Paname). Šest godina kasnije izbrisan je iz upisnika brodova.



Slijedili su »Topusko« (290) i »Drvar« (391); prvi je ostao u floti do 1994. godine kada je postao »Franka« (Renzlor Securities Corp., Panama/Lošinjska plovidba iako se u monografiji tog brodara ne spominje), a 1999. doplovio je u rezalište u Chittagongu. Drugi je također 1994. godine prodan panamskoj kompaniji Renzlor Securities Corp, dvije godine kasnije postaje »Mattz Spica«, 1998. ime mu je skraćeno u »Spica« da bi bio 1999. godine nasukan u rezalištu Alang.


»Mošćenice« su izgrađene 1977. godine, a 28. listopada 1981. njegova je posada spasila 39 pomoraca, žena i djece, pred talijanskom lukom Crotone s tankera »Chemical Challenger« (vlasnik Gadot-Yama, Tel Aviv, zastava Liberije) na kojem se dogodila eksplozija. »Mošćenice« su ostale uz tanker do dolaska talijanskog ratnog broda »Ardito«. Spašeni su iskrcani u luci Crotone, nakon čega je brod proslijedio svoju putovanje prema lukama Srednjeg istoka. Brod je doplovio u indijsko rezalište Alang 8. prosinca 1998. godine. Početkom kolovoza 1984. godine, brod »Mošćenice« u plovidbi iz tajlandskog Pukheta prema Rijeci, oko 200 milja od Jeddaha, primio je poruku da je tanker »Oceanic Energy« naletio na – minu. Bio je udaljen oko 25 milja od njega, a kad se približio, imao je što vidjeti – razneseni pramac. Bile su dvije eksplozije: jedna od mine, druga od plinova u praznim tankovima. Tanker je tonuo, ali dogodilo se čudo – u jednom trenutku prestao je tonuti. »Mošćenice« je ostao u blizini do dolaska tegljača, a onda oprezno do Sueza zbog mina. Svoje plovidbe »Mošćenice« je okončao 8. prosinca 1998. u rezalištu Alang.


Iste godine izgrađen je i »Motovun« koji je cijeli vijek plovio u vlasništvu Jugolinije te je 30. travnja 1999. doplovio u Alang. »Krk« je izgrađen 1977. godine, a 1999. je prodan te je postao »Rice Express« (Apple Maritime Co.) te je nastavio ploviti u menadžmentu Lošinjske plovidbe – Brodarstvo do 7. studenog 1999. kada je doplovio u Alang.



Ostala su posljednja dva broda Jugolinije izgrađena u Warnemundeu: »Slovenija« je preuzeta 1980., a »Vojvodina« 1981. godine. »Slovenija« je od kraja 1998. do prosinca 1999. bio na mrtvom vezu u Lamjani, da bi doplovio 29. prosinca te godine u tursko rezalište Aliaga. »Vojvodina« se 3. srpnja 1989. na izlasku iz ustave Miraflores (Panamski kanal) sudarila s filipinskim brodom »Ballena« odnosno kanadskim tegljačem »Guia« koji se nalazio uz bok filipinskog broda. Došlo je do probijanja oplate i prodora mora, a brod se i nasukao. Dolaskom visoke vode, odsukan je i otegljen u Bilbao gdje privremeno popravljen. U rujnu 1992. za vrijeme blokade riječke luke od strane JRM-a, brod je preimenovan u – »Grobnik«. Desetog rujna 1999. godine arestiran je u Durbanu, a 6. veljače 2000. doplovio je u Alang.


Slobodna plovidba


»Vardar« je izgrađen za Slobodnu plovidbu, Šibenik 1990. godine. Već sljedeće godine dat je u najam te postaje »Vardar Delmas«, 1992. postaje »Torm America«, a 1997. mijenja ime u »Tijesno« (S.P. Shipping Co. Ltd., Kingstown/Slobodna plovidba, Šibenik). Već 1998. je prodan te postaje opet »Torm America« (Sea Charm Marine Enterprise, Kingstown), a 2002. postaje »MSC Patricia« (Cia Naviera Patricia S.A., Panama). U rezalište Alang dolazi 29. lipnja 2012. godine.


»Vodice« su izgrađene 1986. godine za Slobodnu plovidbu, Šibenik, a 1992. registriran je u St. Vincentu i Grenadinima (S.P. Shipping Co., Kingstown). Godinu dana kasnije postaje »Koral« (Renzlor Securities Corp., Kingstown) te iste godine »Mayor« (Gregonavis Shipping S.A.), 1999. je u najmu kao »Torm Brooklyn«, a 2003. je opet »Mayor« (Lavantara Shipping, Valletta) i iste godine »Safmarine Douala«. Sedam godina kasnije prodan je i postaje »Yuan Cheng« (Yong Ding Men Shipping). U rezalište Alang odlazi 6. listopada 2012. godine.



»Jezera« su izgrađena 1987. godine te su odmah date u najam Hapag-lloydu pod imenom »Borussia«, da bi 1991. kratko ponovno bila »Jezera« te odlazi opet u najam kao »Jezera Delmas« ali s matičnom lukom Kingstown (S.P. Shipping Co. Ltd.). Dvije godine kasnije mijenja ime u »Francois de Sale«, pa mijenja cijeli niz imena: 1994. je »Torm Brigitte« (KS UI Brigitte/A.S. Dampskibssekabet Torm, Hellerup), 2003. je »Aeolian Sky« (Arctic Breeze Shipping Ltd./Swissmarine Inc.), 2006. je »Safmarine Texas«, a u rezalište Alang odlazi kao »Texas« 13. siječnja 2012. godine. Američka carina je 2003. godine u luci Camden na brodu »Torm Brigitte« pronašla 23 »slijepa« putnika, ukrcani u Abidjanu i kilogram heroina.


Brod »Merkur Bay« (Merkur Bay Shipping/F.A. Vinnen, Monrovia) izgrađen je 1981. godine u brodogradilištu Neptunwerft u Rostocku. Prije nego je ušao u flotu Slobodne plovidbe 1989. godine promijenio je više imena (»Andean Condor«, »Hapag Lloyd Pampa« i »Matador«), a onda je dobio ime »Tijesno« (registriran za Puffin Maritime S.A.). Kasnije mijenja imena kao na traci: »CGM Guyana«, »Pal Vassilis«, »CGM Amazonia«,« Amazonia«, »Floria I«, »Oriental Star« i »New Oriental«. Udario je u stijene vijetnamske obale 4. listopada 2008. godine i – potonuo.


Jadroplov


Splitski Jadroplov je 1987. i 1988. nabavio dva vrlo slična broda (tip MBC – kombinacija bulker/kontejnerski brod) izgrađena u istom istočnonjemačkom brodogradilištu VEB Mathias-Thesen-Werft, Wismar. Brod je imao 22.042 tone nosivosti, te mogao prevesti 841 kontejner s pogonom motora MAN (VEB Dieselmotorenwerke, Rostock) od 11.200 KS brzinom od 15,5 čvorova. Prvi je dobio ime »Split«, a izgrađen je kao »Paloma« (Partenreederei m.s. Paloma, Hamburg, man. F. Lieisz). Mnogo toga događalo se 1983. godine: najprije je brod dat u najam (ime »Finnsailor«), pa vraćen te prodan – »Mira« (Mira Shipping Pte. Ltd., Singapore/H. Zeppenfeld). Plovi pod singapurskom zastavom dok 1987. nije u floti Mid-Adriatic Shipping & Trading Inc., Panama, stranoj tvrtci splitskog Jadroplova (zastava Jugoslavija), a 1991. upisan je u upisnik države St. Vincent i Grenadini te mu je matična luka Kingstown. Prodan je 1998. godine i postaje »Athanassia« (Igloo Tiger Maritime, Limassol), često je dat u najam: »Cape Barren« (SCL Equator), a 2004. je prodan i postaje »Parsian« (Megaship Management). Dvije godine kasnije postaje »Ocean Frontier« (Qeshm Bonyad Shipmanagement, Panama), a 27. veljače 2009. godina nasukan je u rezalištu u Šangaju.


Drugi brod dobio je ime »Solin« (23.240 tona nosivosti, 863 kontejnera, motor MAN od 9,500 KS), izgrađen je kao »Spyros A Lemos« (Thalassoporos Corp., Pirej, man. N.S. Lemos) i kod tog brodara ostaje dok nije registriran na tvrtku Mid-Adriatic Shipping & Trading Inc. Panama pod jugoslavenskom zastavom (1991. Adria Maritime Ltd., Valletta, zastava Malte, 1993. Salona Maritime Co., Valletta). Prodan je 2001. godine nakon dokovanja u Lamjani te postaje »Flame« (Sunseeker Shipping Ltd., Valletta), a 2004. postaje »Thor Tribute« (Thor Tribute Shipping Co Ltd/Thorensen & Co). Šest godina kasnije prodan je (Cetrade International Ltd., Panama/Nobpac Shipping Pte., Panama) pa mijenja ime u »Bukit Timah«. Odlazi 5. svibnja 2011. godine u rezalište Gadani Beach.


Ostali


Brod »Orebić« izgrađen je u brodogradilištu Schlicting & Co., u Travemundeu kao »Siegried Lehmann« 1958. godine za Lubecker Stauereikontor Hans Lehmann, Lubeck, 1962. postaje »Anna Vera« (Altenbucker Reederei Walter Sporlender, Berlin), a 1967. »Orebić« u floti riječke Jadrolinije. Četiri godine kasnije je u floti Obalne plovidbe Split, 1973. u Vranjicu je preuređen za prijevoz cementa, a 1982. je u floti Splitske plovidbe (1991. Cement Transport & Shipping Co. Ltd., Kingstown/manager Splitska plovidba). Godine 2010. nasukao se na plićinu Gumanac (Ploče), a 2015. u nevremenu na Marjan (Split), izrezan je 2015. u Vranjicu.


Brod »Tipperary« (Shelbourne Shipping Co, Dublin), kontejnerski brod (74 teu), a 1974. postaje brod za prijevoz općeg i teškog tereta (dvije dizalice po 350 tona). Izgrađen je 1969. godine u brodogradilištu Schlichtingwerft, Travemunde. Godine 1974. postaje »Thor Scan« (Scan Heavy Shipping Co., Willemstad/ Bjaesberg), a Atlantska plovidba, Dubrovnik kupuje ga 1980. godine i daje ime »Jahorina«. Prodan je 1987. i mijenja ime u »Hori« (Orville Cia Naviera S. A., Kingstown), a 1988. postaje malezijski »Lin Petaling« (Lin Lin Shipping Sendirian Berhad Kuching). Već sljedeće, 1989. prodan je u Singapur i postaje »Equator Jade« (Thong Soon Navigation (Pte.) Ltd.). No, 1998. godine vlasnik je u stečaju, te je brod napušten u brodogradilištu Sintai Industri u Batamu (Indonezija). Iz upisnika brodova izbrisan je 2011. godine.


Mali brod (66,5 x 9,9 metara) »Kupa« (Obalna plovidba Split), također je izgrađen 1957. godine u brodogradilištu New Schlichting Werft u Travemundeu (Lubeck) kao »Bestik« (Otto Christian Bohme, Oslo). Godine 1971. postaje »Normannvaag«, a tri godine kasnije – »Kupa«. Brod se 21. veljače 1984. nasukao u kanalu Sv. Ante (Šibenik) te je izrezan u ožujku iste godine u Splitu.


U floti Mediteranske plovidbe iz Korčule plovio je brod »Kučište« (Magis Shipping S.A.) izgrađen 1981. godine u brodogradilištu Neptun VEB iz Rostocka kao »Yiannis L.« (Belvedere Investment Trust Inc., Panama). Kasnije je, kod istog brodara mijenjao imena: »Supertramp« i »Sascha Green«. Do ulaska u flotu našeg brodara plovio je kao »Horsham« (Imperials Ltd.) te »Novi Beograd« (Beoplov, Beograd). Prodan je 1998. godine i postao »Baltic Trader«, a 2007. postaje »Aniva« (Key Developments S.A.). Svoje plovidbe završava 22. travnja 2014. godine kada je nasukan na plaću rezališta Alang.


Strava u Alexandriji


Luka je bila zakrčena, na sidrištu s lijeve strane »Drvara« grčki brod »Deka Concorde«, s desne ruski »Kozmonavt«. Vjetar je ojačao, sidro grčkog broda je zaoralo te je udario u pramac »Drvara«. I »Drvaru« su oba sidra popustila, krma se nasukala, a pramac je udario o ruski brod. Dio posade se spustio na obalu pokušati staviti autogume između trupa i stijena. Punih 28 sati sprječavalo se najgore: pojačani su vezovi na krmi prema kontejnerskom terminalu. No, konopi su strugali po ogradi terminala: posada je srušila armirano-betonsku ogradu u duljini od pet metara. Kad se nevrijeme smirilo, lučke vlasti su došle procijeniti štetu na – ogradi. Nakon svega, prvi časnik s ruskog broda došao se požaliti da mu je pramac »Drvara« ušao u kabinu i uništio – WC školjku… Naime, i taj brod je bio građen u DDR-u, pa je imao posebne školjke koje se nigdje drugdje nisu mogle nabaviti.


Jugooceanija, Kotor


– »Boka«, izgrađen 1987.; 1992. »Hanuman« (Hanuman Shipping, Limassol); 1994. »King Lion«; 1995. »Thraki Hellas« (Laguna Shipping Corp., Pireaus); 1999. »Elpis«; 2000. »Century Fortuna«; 2003. »Thor Navigator« (Thoresen Bangkok); 2011. »Xiang Hua Man« (NYB Shipping Inc., Panama) 2012. »Jian Xe«; 2013. rezalište Xinhui


– »Tivat«, izgrađen 1981.; 1999. »Nativa« (Grupo Punta Arena Corp., Panama); 2005. »Taurus« (Rag Maritime Co., Kingstown); 2009. »Sea Star« (Sun Rise Shipping & Trading, Sharjah); 25. kolovoza 2009. potonuo u Crvenom moru nakon prodora mora u strojarnicu; napušten; CTL


– »Kupres«, izgrađen 1987.; 1992. »Rama« (White Star Shipping Co. Ltd., Limassol); 1996. »Torm Agnete« (Loyal Chartering Corp.); 2003. »Aeolian Sun« (New Light Shipping, Limassol); 2006. »Safmarine Angola«; 2012. »Angola« (Oceanstar Management Inc. Athens, Limassol); 28. svibnja 2012. rezalište Chittagong


– »Risan«, izgrađen 1981.; 1999. »Tirisa« (Orinoco Panama Corp., Panama); 2001. »Splendour« (Savannah International Navigation, Panama); 2004. »Lady Flora« (Flora Maritime, Tartous); 2008. »Blue Lady« (Den Sanayi ve Ticaret, Istanbul); 2010. »Destiny« (Paruma Maritime Inc.); 20. lipnja 2011. rezalište Chittagong


– »Lovćen«, izgrađen 1982.; 1999. »Aegis« (Savitel Shipping, Limassol); 2003. »Anhui Hope« (Anhui Ocean Shipping Co., Homg Kong); 2004. »Ever Power« (Ever Power Shipping, Hong Kong); 2006. »Pheaton« (Shanghai Vasteast International Shipping Management); 27. studenoga 2008. požar Luojing (Shanghai); 30. rujna. 2010. rezalište Chittagong


– »Durmitor«, izgrađen 1982.; 1999. »Anais« (Rolisa Shipping, Limassol); 2007. »Unitec« (Unitec Maritime Ltd., Hong Kong); 22. rujna 2009. rezalište


– »Herceg Novi«, izgrađen 1981.; 18. kolovoza 1996. Sudar s brodom »Ming Galaxy«; potonuo kod Singapura


Prekookeanska plovidba, Bar


– »Morača«, izgrađen 1990.; 1995. »Norviken«; 1997. »Lim« (Ana Shipping Ltd/Prekookeanska plovidba, Bar); 1999. »Tekeze« (The Ethiopian Shipping Lines); 2015. »Tika« (Venus Shipping Inc.); 10. veljače 2016. rezalište Gadani Beach


– »Ivangrad«, izgrađen 1988.; 1993. »Brisa« (Oktoih Overseas Shipping, Valletta); 1996. »Cape Arnhem«; 1998. »Berane«; 2001. »Contship Cyprus«; 2001. »ANL Pioneer« (Ocean Eind Shipping Co. Ltd., Limassol); 2002. »Contship Cyprus« (Maltese Sky Maritime Services S.A., Valletta); 2002. »ANL Pioneer« (City Shipping, Limassol); 2002. »Contship Cyprus«; 2003. »Provider N.«; 2004. »Thor Nautilus« (Thoresen, Bangkok); 2011. »King Bright« (Nanjing King Shipmanagement); 29. travnja 2013., rezalište Kina


– »Obod«, izgrađen 1988.; 1992. »Aire F.« (Oktoih Overseas Shipping Ltd.Valletta); 1996. »Cape Cleveland«; 1998. »Obod«; 2001. »Pan Oasis« (Global Pacific Shipping Navigation, Panama); 2003. »Thor Nautica« (Thoresen Bangkok); 2011. »Xiang Rong Men« (NYA Shipping Inc., Panama); 6. srpnja 2013. rezalište Alang