LOCARNO - Veliki Pedro Costa upoznao nas je sa svojom muzom Vitalinom Varelom još 2014. u »Konju zvanom novac« (»Cavalo Dinheiro«), koji je te iste godine u Locarnu osvojio Zlatnog leoparda za režiju. Bio je to totalni film purgatorij u kojem je Ventura egzorcirao demone vlastite prošlosti, u isti mah odvažan i uznemirujući.

U njemu nam je Vitalina ispričala kraj svoje tužne i nesretne veze s Joaqimom Britom te o godinama provedenim na Zelenortskim otocima, sanjajući o njegovu povratku ili barem njegov poziv da ga posjeti u Lisabonu. No tamo će doći tri dana nakon njegove smrti. Prisjećamo se njegovih pisama, dokumenata i smrtovnice. Ali suze naviru tek kad ona čita vlastitu smrtovnicu.

Costin najnoviji komad »Vitalina Varela« ispričat će nam tu istu priču s ponešto izmijenjenim ulogama. Autorov neizostavni Ventura sada je bezimeni pastor u napuštenoj crkvi, od kojeg Vitalina traži novu misu. Povezuje ih šapat nenadoknadiva gubitka, bilo da je riječ o gubitku vjere ili ljubavi (»Ti si izgubila muža, a ja sam izgubio vjeru u toj tami«).

Jer, riječ je o novom filmu sa starim autorovim figurama u kojem Vitalina još uvijek oplakuje muškarca kojeg pokušava razotkriti. Na početku filma, ugledat ćemo je mokru i bosonogu na lisabonskom aerodromu, gdje susreće poznanike tužnih lica koji tamo rade kao čistači.

No taj prolog nije objektivna realnost. Riječ je o gotovo oniričnom i mračnom Lisabonu sa svojim sjenama, zidovima, labirintima mračnih ulica i krovovima koji samo što se nisu urušili. Njegove tame i chiaroscuro sporo otkrivamo putem Vitalininih sjetnih i tužnih očiju. Da, to jest novi Costin film s nekim starim i prepoznatljivim licima. Ali i dosad najljepši, najjednostavniji i najtamniji.

Tama i tuga

Tama dominira i u filmu Eloya Encisa »Lunga noite« (»Duga noć«). Iako je noć u autorovoj galicijskoj šumi bliska Serri (šifra: »Liberte«), ali bez jebanja i s neprofesionalnim glumcima. Orgije ovdje zamjenjuju bolne ispovijesti i glasovi otpora. Njegovim junacima još se doduše nije dogodio »liberte«, jer je priča fokusirana na tri dekade Francove diktature. Iako uvodni kadrovi s parom omamljenih prosjaka puno duguju ranom Costi (»Popovi su mi odurni. Potamanio bih ih sve da nisam katolik«, kazat će jedan od njih).

Taj mrak i tugu na platnima festivalskog Locarna rastjerao je Simon Bird s filmom »Days of the Bangold Summer« kao tipičnim izdankom britanske feelgood estetike. Riječ je o simpatičnoj adaptaciji istoimene grafičke novele Joffa Winterharta o mladom metalcu (glumi ga Earl Cave, sin Nicka Cavea) i njegovoj mami knjižničarki koja se ne odvaja od svojih jezivih džempera (Monica Dolan).

Originalni soundtrack filma potpisuju Belle and Sebastian, čiji su songovi u finoj koliziji s junakovom raskošnom kolekcijom Metallica majica. No iako Birdov komad nije nadvisio neodoljivu snagu lanjske britanske akvizicije (šifra: »Ray & Liz«), već sama Earlova pojava u filmu stalno nas je prisjećala na smrt njegova brata blizanca Arthura Cavea.

Korejski triler

Smrću se bavi i najnoviji doks Matjaža Ivanišina »Oroslan«, kojim se slovenska kinematografija još snažnije pozicionirala na prestižnim festivalima, nakon što su njeni hrvatski susjedi s promjenama u HAVC-u postali totalno nevidljivi (u jakom Torontu bit će prikazan i film Gregora Božiča »Zgodbe iz kostanjevih gozdov«).

No »Oroslan« je puno bliži »Karpopotniku« nego »Playing Men«. Samo što Vojvodinu sada zamjenjuje prekmursko selo na granici s Mađarskom, čiji mještani pričaju neobičnom mješavinom slovenskog s mađarskim akcentom.

Na ulazu u jednu od njegovih kuća, šarene plastične posude s hranom koje su njenom stanaru svakodnevno dostavljali u programu za zbrinjavanje starih i nemoćnih, nikad neće biti pokupljene.

Njen epileptični stanar je, naime, umro. Žitelji se prisjećaju njegova života, e da bi kroz te uspomene prebrodili tugu i obnovili prirodni tijek života. Među njima je i brat umrlog, TV reporter čiji je kolega snimatelj sanjao kako će jednog dana igrati na Maracani, Maksimiru i Poljudu, a završio je u nekom trećeligaškom klubu u Smartnom ob Paki.

U konkurenciji je prikazan i fini komad Parka Jung-buma »Pa-go« (»Visina vala«), koji nastavlja tradiciju brutalnih korejskih otočnih trilera i njihovih pervertiranih realnosti, poput još žešćeg »Bedevilled« Jang Cheol-sooa.

Nanovo su u igri otočne žudnje, pohlepe i tajne, s djevojkom kao žrtvom seksualnog zlostavljanja. Iako je glavna korejska atrakcija u Locarnu bio veliki Song Kang-ho kojem je na Piazzi Grande dodijeljen Excellence Award.

I doista, Song je pojam glumačke izvrsnosti. U Locarno je došao u društvu jednako izvrsnog Bong Joon-hoa, s kojim ga vezuje duga i vjerna umjetnička suradnja i u čijem je »Parazitu« glumio oca.