Paralelni program ovogodišnjeg, 16. po redu izdanja Zagrebačkog filmskog festivala nazvan »Tajkuni: Jučer, danas, sutra« posvećen je »velmožama kapitalizma«. »Nazivali ih mi tajkunima, mogulima, magnatima ili oligarsima, oni su naša globalna stvarnost, pa od njih ne može pobjeći ni film«, navodi njegova selektorica Diana Nenadić. Živimo, naime, u vremenima u kojima jaz između superbogatih i supersiromašnih nikad nije bio veći.

A vremena su to turbokapitalizma, čije »dvore« danas iznajmljuju njihove detronirane dinastije za glaumorozna vjenčanja i promocije filmova (šifra: Brešan). Novinari kojima su vlasnici tih istih dvora stavljali na raspolaganje helikoptere da bi iz zraka zabilježili njihovu raskoš i prezentirali ih u formi propagandnih repotraža na desetak stranica da bi udovoljili reklamnim željama Gazde, danas stavljaju tog istog Gazdu na stup srama. Iako su nekad bili s njime u ortačkom odnosu. Da, to je klima u kojoj se paralelna selekcija ZFF-a o tajkunima nametnula kao logični filmski odgovor.

Ima u toj selekciji i filmova o novim bogatašima (šifra: »Hodorkovski«), ali i onih koji poput ranog Luce Guadagnina (»Io sono l’amore«) uranjaju u elegantni milje stare milanske buržoazije sa stilom kroz lik teško bolesnog vlasnika tvornice tekstila (genijalni Pippo Delbono) i njegove ruske supruge (autorova muza Tilda Swinton), koja se upušta u zabranjenu vruću vezu s njihovim chefom. Izostale su, doduše, neke relevantne kronike o azijskoj globalnoj dominaciji u eri BRICK-a i post-NAFTA-svijetu, koje su iznjedrile nove bogataše.

One koje sondira Jon M. Chu u megahitu »Crazy Rich Asians«, iako je njegov rom-com optimizam ostavio naše distributere posve ravnodušnima. Ako u programu s razlogom nije bilo mjesta za najnoviji frustrirajući doks Lauren Greenfield »Generation Wealth«. Riječ je o varijaciji na autoričin komad »Queen of Versailles«, prikazan u sklopu jednog od recentnijih izdanja ZagrebDoxa.

»Fast Forward«

Riječ je o autorici čija je opsesija fenomenom novca, ovisnosti o dugovima i celebrity narcizmom postala njena tematska i fotografska konstanta. Taj isti opsceni svijet sveden je na seriju bizarnih vinjeta koje balansiraju negdje na pola puta između fetišizma, lifestyle porna i groteske. Svijet koji se stalno vrti oko statusa, pohlepe i konzumerizma kao hobija. Sve to treba autorici da bi u tipičnoj holivudskoj sretnoj i moralizatoroskoj završnici natjerala sugovornike da nam poruče kako su njihovi stavovi loši i pogrešni, bez obzira na njihovu mantru »puno je dobro, ali više je još bolje« (»I looove money«).

Jedan od segmenta njena filma rezerviran je za ocvale sredovječne kreature u koje su se transformirali njeni supercool LA klinci kojima je autorica u devedesetima posvetila seriju umjetničkih fotografija »Fast Forward«. Da je film bio fokusiran na taj vulgarni proto-Kardashian univerzum novih prinčeva i princeza koje jezde kalifornijskom obalom u svojim preskupim autima, sve to ispalo bi puno inspirativnije. A i više bi se svidjelo Bratu Eastonu Ellisu kao jednom od njenih sugovornika.

Jedna od njenih akterica je i dama koja podučava svoju kinesku klijenticu kako pravilno izgovoriti fraze poput »Dolce & Gabanna« i uvježbava je American Way of Life manirima, štogod to značilo. Ona bi se sjajno uklopila među Chuove »Lude bogate Azijate«, kao varijacija na lik junakinjine najbolje frendice Goh Peik Lin (glumi je azijsko američka hip-hop zvijezda Awkwafina), čija se raskošna palača doima poput Trumpove kupaonice. Iako otac tjera njenu braću da pojedu sve što im se nalazi na tanjuru, jer u Americi ima i djece koja gladuju. Trampovski dekor palače Gohovih krajnji je antipod prastarom bogatstvu Youngovih, čiji se pater familias obogatio trgujući nekretninama. Ono što je za Gohove vrišteći luksuz Marina Bay Sands hotela, to je za Youngove kolonijalni šarm dosadnog starog Rafflesa.

Azijski Izrael

U njihov univerzum ulazi i autorova heroina Rachel Chu, pripadnica niže klase kineskih Amerikanaca, nakon što se u nju zaljubi Youngov ljepuškasti sin Nick. No da bi se »neugledna« Rachel prilagodila njihovim kanonima ljepote, sadistički Nick je natjera da napravi makeover koji će je transformirati u princezu. Zato su najbolje dionice filma rezervirane na igru mačke i miša između Rachel i Nickove majke Eleanor (Michelle Yeoh), dok prva spomenuta pokušava učiniti sve da bi pridobila njenu naklonost.

Iako autorova spektakularna sapunica katapultirana u kraljevstvo žena i ljepote, priziva nekakvu azijsku varijantu »Pepeljuge« s natruhama »Seksa i grada«, ovo je prvi rom-com ambijentiran u azijskom miljeu fokusiran na dosad neistraženu skupinu azijskih superbogataša, nudeći bolni uvid u neke nove pervertirane zone singapurske socijalne stratifikacije.

Već sam junakinjin dolazak na singapurski aerodrom pored kojeg njujorški JFK »smrdi na salmonelu i očaj«, izazvat će u autorovoj heroini salve divljenja. Jer koliko god autor pokušava razbiti klišeje o zlim bogatašima, on paralelno pokušava korigirati holivudski »rasizam« sveden na portretiranje Azijata kao pripadnika nižih društvenih slojeva, ne računajući donekle na Anga Leeja i njegov »Svadbeni banket«. Iako je Singapur u filmu sveden na luksuzni resort i ultimativnu orijentalnističku fantaziju. Zato se valja prisjetiti velikog analitičara orijentalizma Edwarda Saida koji je tu državu nazvao »azijskim Izraelom«, promatrajući tu sintagmu u pejorativnom diskursu.