Ne vjerujem da postoji ijedan Peckinpahov komad koji mi se nije svidio. Svi njegovi filmovi imaju u sebi nešto duboko«. Te refleksije Oliviera Assayasa na opus njegova omiljenog sineaste Sama Peckinpaha prizivaju najnoviji komad Clinta Eastwooda, ali i Eastwoodov kompletni opus. Peckinpah i Eastwood. Obojica su rođeni u Kaliforniji. Obojica su radili s Donom Siegelom.

Obojica su učinili snažni iskorak u genezi westerna. Jer, Eastwoodov Earl Stone jezdi ruku pod ruku s Peckinpahom onim istim prašnjavim cestama na granici SAD-a i Meksika, na kojoj diktator Trump sanja o podizanju orgazmičnog Zida i proglašenju izvanrednog stanja, e da bi zaustvio svu tu drogu koja ulazi u njegovu čistu naciju.

Stvarnost i legenda

Peoria, Illinois, 2005. Kad stari Earl Stone izađe iz svoje kuće i s razornom ironijom se počne sprdati s meksičkim radnicima, on se doima kao da je Walt Kowalski preživio projektile koji su ga prorešetali u finalu »Gran Torina«. Kao da se povampirio deset godina kasnije u filmu u kojem je angažirao istog scenarista Nicka Schenka da mu adaptira istinitu priču o devedesetogodišnjem veteranu korejskog rata, staroj vojničini koji uzgaja i prodaje grančice ljiljana čiji su cvjetovi kratkog vijeka. Ali oni se danas više ne prodaju iz ruke u ruku, već iz sajta u sajt.

Dovoljan je tek jedan klik. Taj isti cvijet je za Eastwoodova junaka ono što je za Hollywood bio njegov transfer u virtualni svijet. »Znaš li da sličiš na Jamesa Stewarta?«, kaže njegovu junaku jedan policajac. Jer, Earl je »good American boy« a la Stewart. Obitelj u prvom planu, s jekom Franka Capre i ambivalentnom moralnom granicom koja priziva Johna Waynea, negdje na pola puta između stvarnosti i legende, pravde i monumentalnih prostranstva. Od prljavog Harryja do prljavog penzića. Lezbijske bajkerice, afroamerikanci kojima se on obraća s »you negro folks« i »latinoamerikanci« koji svi izgledaju isto. Pokloniti unuci vjenčanje iz snova.

Pomoći starim prijateljima koji su se našli u egzistencijalnim problemima. Jer, Earl je još jedna inkarnacija Williama Munnyja, Frankieja Dunna, Walta Kowalskog ili nekog drugog eastwoodovskog starca koji prepoznaje i brani onaj ljudski faktor ideoloških predrasuda i svoju obitelj. Sada bogatiju za neke nove članove, od melankoličnog policajca Batesa do izmučenog dilera Julia.

U prvi mah, Eastwoodov komad priziva Redfordova »Kavalira s pištoljem«. Isti starac koji se našao izvan zakona i iste dame (Dianne Wiest vs. Sissy Spacek), ali i iste mlade holivudske zvijezde koje ga proganjaju (Bradley Cooper vs. Casey Affleck). No, tamo gdje je Redford sveden na vječnog pljačkaša elegantnih manira čija prisutnost »civilizira« prostor, Eastwood je sirovi »blijedi jahač« koji priziva vječne konflikte. O političkim antipodima Redforda i Eastwooda da i ne govorimo.

Jer, kad Earlov odnos s obitelji zapadne u krizu, a njegova kći Iris (glumi je Eastwoodova prava kći Alison) prekida bilo kakav odnos, Earl prelazi s onu stranu zakona na platnoj listi meksičkog kartela, operirajući između El Pasa i Chicaga.

Etički odabir

Pri tome ne gubi vrijeme, već nameće svoje vlastito vrijeme, svedeno na zaustavaljanje u provincijskim motelima, druženje s prostitutkama, izlaganje infarktu, konzumiranje najboljih panina Illinoisa i pjevanje »Ain’t That A Kick In The Head« Deana Martina. Zato nismo nikad u stanju predvidjeti anarhoidne pokrete tog starog mule. Iako je polovica Eastwoodove karijere svedena na život na zemlji u kojoj ima mjesta za starce, bilo da glumi svemirskog kauboja ili mulu.

Riječ je o gotovo antropološkom eseju o puritanskoj Americi u kojem se Eastwoodov prosede uvijek svodi na gestu i putovanje oslobođeno od retorike. Poput Ethana Edwardsa iz »Tragača«, tako i njegov Earl brani ambivalentnu, iskrenu i izmučenu subjektivnost. Ono što je za Johna Waynea u »Tragačima« bila Nathalie Wood, to je za Eastwooda u »Muli« njegova unuka Ginny (Taissa Farmiga) u simboličnoj formi utopije koju treba slijediti bez obzira na ljudsku nesavršenost.

Zato se u Earlovim beskrajnim putovanjima u Meksiko krije etički odabir koji ga iskupljuje u očima Ginny, kao jedinom pustinjskom cvijetu/ljiljanu kratkog vijeka. Onoliko koliko traje (Eastwoodov) film.